By Vincent Wen    Photo：CANVA

Mã HS (Harmonized System Code) là hệ thống phân loại hàng hóa tiêu chuẩn hóa trên toàn cầu do Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) thiết lập. Thông qua cấu trúc mã thống nhất, hệ thống này giúp cơ quan hải quan trên toàn thế giới nhận diện hàng hóa, xác định thuế nhập khẩu, và triển khai các biện pháp kiểm soát xuất/nhập khẩu cũng như chính sách thương mại. Nói cách khác, mã HS đóng vai trò như “số định danh” của mọi sản phẩm trong thương mại quốc tế.

1. 6 chữ số đầu được thống nhất toàn cầu; các chữ số sau do từng quốc gia mở rộng

Tên đầy đủ của HS Code là Harmonized System Code, thường được dịch là “Hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa.” Kể từ khi chính thức áp dụng vào năm 1988, hệ thống này đã được hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ sử dụng, trở thành nền tảng phân loại chung mà cơ quan hải quan toàn cầu dựa vào.

Điểm cốt lõi của mã HS nằm ở việc 6 chữ số đầu tiên được thống nhất trên phạm vi toàn cầu.
Sáu chữ số này bao gồm Chương (Chapters), Nhóm (Headings) và Phân nhóm (Subheadings), xác định bản chất cơ bản và mục đích sử dụng của sản phẩm, giúp đảm bảo logic phân loại nhất quán giữa các quốc gia khi xử lý cùng một loại hàng.

Tuy nhiên, trong thực tế, mỗi quốc gia có mức thuế, yêu cầu kiểm soát xuất/nhập khẩu và nhu cầu thống kê khác nhau. Vì vậy, từng nước có thể chia nhỏ và mở rộng mã sau 6 chữ số đầu để đáp ứng nhu cầu quản lý riêng.

2. Phân loại mã HS không phải lúc nào cũng có một “đáp án chuẩn” duy nhất

Trong vận hành thực tế, cần lưu ý rằng việc phân loại mã HS không phải lúc nào cũng tuyệt đối rõ ràng.
Khi sản phẩm ngày càng đa dạng—đặc biệt là hàng tổ hợp (composite), thực phẩm chế biến sâu, sản phẩm công nghệ mới, hoặc hàng có nhiều mục đích sử dụng—ranh giới giữa các nhóm phân loại thường rơi vào “vùng xám”.

Trong những trường hợp này, mã HS cuối cùng được áp dụng có thể phụ thuộc vào đánh giá chuyên môn và quyết định mang tính chủ quan của cán bộ hải quan xử lý hồ sơ. Không hiếm gặp việc cùng một mặt hàng nhưng lại bị phân loại khác nhau ở các cửa khẩu khác nhau, các năm khác nhau, hoặc bởi các cán bộ hải quan khác nhau.

Vì vậy, doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý:

• Mục đích sử dụng thực tế, thành phần cấu tạo và phương pháp gia công thường quan trọng hơn tên gọi sản phẩm.

• Hải quan thường phân loại dựa trên chức năng chính và đặc tính cơ bản/cốt lõi của hàng hóa.

• Lịch sử khai báo trước đây không đảm bảo tương lai sẽ tiếp tục được chấp nhận cùng phân loại.

• Nếu có nghi ngờ về phân loại, hải quan có quyền yêu cầu bổ sung thông tin hoặc thậm chí điều chỉnh mã HS trực tiếp.

3. Khuyến nghị thực tiễn khi gặp trường hợp phân loại mơ hồ

Khi cơ quan hải quan toàn cầu tăng cường quản trị rủi ro và cơ chế đối soát dữ liệu chặt chẽ hơn trong năm 2025, rủi ro phát sinh từ yếu tố “chủ quan” trong phân loại mã HS càng trở nên rõ rệt. Do đó, doanh nghiệp được khuyến nghị:

Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ sản phẩm từ sớm.
Bao gồm tỷ lệ thành phần, quy trình sản xuất, mô tả công dụng, và thông số kỹ thuật—những dữ liệu này giúp củng cố cơ sở cho mã HS đề xuất.

Tránh chọn mã HS chỉ dựa vào tên hàng.
Điều này đặc biệt quan trọng với thực phẩm, hàng đông lạnh, và hàng chế biến tổ hợp, vốn dễ bị phân loại lại do khác biệt trong cách diễn giải.

Khi cần, xin phán quyết trước (advance ruling) hoặc xác nhận bằng văn bản.
Trao đổi với đại lý hải quan (customs broker) hoặc cơ quan liên quan để giảm rủi ro bị thay đổi mã vào phút cuối trong quá trình thông quan.

Kết luận: Chỉ khi hiểu “phân loại linh hoạt” mới quản trị rủi ro hiệu quả

Bề ngoài, mã HS chỉ là một chuỗi con số, nhưng thực tế nó phản ánh sự kết hợp giữa quy định, phán đoán chuyên môn, và kinh nghiệm thực tiễn. Trong thương mại quốc tế, phân loại không chỉ là câu chuyện “đúng hay sai”, mà quan trọng là “có được cơ quan hải quan chấp nhận hay không”.

Đặc biệt trong bối cảnh giám sát chặt hơn và hệ thống kiểm tra ngày càng thông minh trong năm 2025, việc nhận diện sớm các điểm mơ hồ trong phân loại mã HS và chủ động chuẩn bị hồ sơ từ đầu chính là chìa khóa để giảm rủi ro thông quan và đảm bảo dòng chảy thương mại vận hành trơn tru.

Chúng tôi rất cảm kích nếu bạn có thể chia sẻ blog của TGL với bạn bè của mình, những người quan tâm đến thông tin thị trường trực tiếp về ngành Logistics - Chuỗi cung ứng và các sự kiện kinh tế cập nhật khác.