By Eric Huang    Photo：CANVA

Trong nhiều năm qua, tự động hóa tại các cảng của Mỹ luôn là một chủ đề gây tranh cãi, châm ngòi cho những bất đồng kéo dài giữa công đoàn lao động và giới chủ. Cuộc giằng co này không chỉ liên quan đến vấn đề đảm bảo việc làm và sự ổn định của chuỗi cung ứng vốn đóng vai trò sống còn với nền kinh tế Mỹ, mà còn tác động mạnh đến thị trường vận tải toàn cầu. Với nguy cơ về một cuộc đình công lớn tiếp theo đang lơ lửng, tự động hóa cảng đã trở thành một vấn đề cấp thiết cần được giải quyết.

Cuộc tranh luận về tự động hóa cảng không phải mới xuất hiện. Khi công nghệ không ngừng làm thay đổi ngành vận tải biển, xung đột hiện tại bắt nguồn từ quá trình chuyển đổi bắt đầu từ nhiều thập kỷ trước. Cuối thế kỷ 20, các cảng chuyển dần từ mô hình làm việc thủ công sang vận hành container hóa – sử dụng cần cẩu và máy móc giúp tăng hiệu suất nhưng đồng thời khiến hàng nghìn lao động mất việc. Tranh chấp hiện nay cũng lặp lại mô hình đó: công nghệ phá vỡ ngành công nghiệp và người lao động lo sợ mất sinh kế, trong khi giới chủ cho rằng công nghệ là chìa khóa để nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh.

Vào ngày 1 tháng 10 năm 2024, Hiệp hội Công nhân Bốc xếp Quốc tế (ILA) đã phát động cuộc đình công kéo dài ba ngày, làm gián đoạn hoạt động tại các cảng dọc bờ Đông và Vịnh Mexico. Cuộc đình công này ảnh hưởng từ New England đến Texas, cho thấy tầm quan trọng của tranh luận về tự động hóa. Đến ngày 3 tháng 10, cuộc đình công kết thúc tạm thời bằng một thỏa thuận bao gồm tăng lương cho công nhân và gia hạn hợp đồng chính đến ngày 15 tháng 1 năm 2025. Tuy nhiên, tự động hóa vẫn là vấn đề cốt lõi. ILA yêu cầu cấm hoàn toàn thiết bị tự động và bán tự động, viện dẫn lo ngại về an toàn việc làm và ổn định kinh tế. Trong khi đó, Liên minh Hàng hải Hoa Kỳ (USMX) khẳng định rằng tự động hóa là điều thiết yếu để đảm bảo tính bền vững và hiệu quả dài hạn cho các cảng Mỹ.

Từ góc nhìn của ILA, tự động hóa là một mối đe dọa tồn tại. Các lãnh đạo công đoàn cho rằng việc thay thế lao động con người bằng máy móc phá vỡ an toàn tài chính của hàng nghìn công nhân bốc xếp. Họ cũng lập luận rằng tự động hóa không nhất thiết mang lại tiết kiệm chi phí cho người tiêu dùng. Chẳng hạn, trong ngành ô tô, tự động hóa đã dẫn đến giá thành cao hơn và mất việc diện rộng. ILA đặc biệt lo ngại về ảnh hưởng tài chính đối với hệ thống “phí container” – khoản thu từ việc vận hành cần cẩu của công đoàn, đóng vai trò thu nhập quan trọng cho công nhân. Tự động hóa gia tăng có thể làm giảm nguồn thu này, đe dọa thêm sinh kế của người lao động.

Các nghiên cứu về tác động của tự động hóa đối với việc làm cho thấy những kết quả phức tạp và mâu thuẫn. Một số báo cáo chỉ ra rằng tự động hóa làm giảm việc làm. Ví dụ, một báo cáo của Economic Roundtable ước tính rằng tại cảng Los Angeles và Long Beach, tự động hóa đã khiến mất 572 việc làm toàn thời gian mỗi năm từ 2020 đến 2021. Ngược lại, một nghiên cứu do Hiệp hội Hàng hải Thái Bình Dương (PMA) ủy quyền cho thấy tự động hóa giúp tăng sản lượng thông quan, thu hút thêm khách hàng và cuối cùng còn tạo thêm việc làm cho công đoàn. Những kết quả trái chiều này cho thấy cần có kế hoạch và hợp tác cẩn trọng để đảm bảo công nghệ mang lại lợi ích cho cả người lao động và nền kinh tế rộng lớn hơn.

Đầu tư vào phát triển lực lượng lao động có thể là giải pháp cho các lo ngại của công nhân. Các chương trình đào tạo có thể giúp người lao động thích nghi với công nghệ mới và chuyển sang các vai trò chuyên môn yêu cầu kỹ năng cao hơn. Ví dụ, tại bờ Tây, Công đoàn ILWU đã hợp tác với PMA để thành lập trung tâm đào tạo tại Cảng Los Angeles, cung cấp các khóa học về vận hành và bảo trì thiết bị tự động. Mô hình này cho thấy công đoàn và giới chủ hoàn toàn có thể hợp tác để đối mặt với những thách thức từ công nghệ.

Một hướng thỏa hiệp khác là đàm phán các điều khoản bảo vệ quyền lợi người lao động. Các công đoàn cảng châu Âu đã thành công trong việc đưa vào hợp đồng các điều khoản bảo vệ khi thất nghiệp do tự động hóa. Đưa các điều khoản tương tự vào hợp đồng lao động tại Mỹ có thể giúp giảm thiểu rủi ro khi chuyển đổi công nghệ.

Kết quả đàm phán giữa ILA và USMX sẽ có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế Mỹ. Các cảng là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, xử lý hàng trăm tỷ USD hàng hóa mỗi năm. Tranh chấp lao động kéo dài hoặc sự phản kháng với hiện đại hóa có thể làm giảm sức cạnh tranh của các cảng Mỹ, buộc các hãng tàu chuyển sang cảng quốc tế hiệu quả hơn. Đồng thời, cuộc tranh luận này phản ánh thách thức lớn hơn của xã hội: làm sao cân bằng giữa lợi ích của đổi mới công nghệ và quyền lợi kinh tế của người lao động. Khi tự động hóa tiếp tục làm thay đổi mọi ngành công nghiệp trên toàn cầu, việc tìm ra giải pháp công bằng cho cả hai bên sẽ ngày càng trở nên cấp thiết hơn.

Chúng tôi rất cảm kích nếu bạn có thể chia sẻ blog của TGL với bạn bè của mình, những người quan tâm đến thông tin thị trường trực tiếp về ngành Logistics - Chuỗi cung ứng và các sự kiện kinh tế cập nhật khác.