By Andy Wang     Photo：CANVA

Nếu bạn làm FMCG/thương mại điện tử, bạn phải xoay xở với nhãn đa ngôn ngữ, chỉnh bao bì sát giờ khuyến mãi, và bổ hàng nhanh trong khi dòng tiền khá căng.
Nếu bạn ở mảng điện tử thượng nguồn, linh kiện về trước và bạn thường kitting/lắp ráp nhẹ theo đơn, đồng thời phải truy xuất số sê-ri/lô thật chặt chẽ.
Trong những lúc như vậy, câu hỏi “có nên dùng khu ngoại thương (FTZ – Foreign-Trade Zone) không?” là hoàn toàn hợp lý.
Bài này giúp bạn hình dung khi nào FTZ hữu ích, khi nào không, FTZ khác gì so với Nhập khẩu chuẩn/Kho ngoại quan, và các điểm dễ vấp phải. Đọc xong bạn có thể tự đánh giá trước khi quyết định.

Ba câu “khám nhanh”
• Hàng có vào tiêu thụ tại Hoa Kỳ và bạn muốn hoãn thời điểm nộp thuế không? → So sánh FTZ vs. Kho ngoại quan vs. Nhập khẩu chuẩn.
• Đây có phải là nhập ngắn hạn rồi buộc phải tái xuất? → Cân nhắc TIB.
• Bạn xuất khẩu một tỷ lệ lớn sau khi nhập và quan tâm hoàn thuế? → Cân nhắc Duty Drawback.
(Đơn lẻ DTC gửi cho cá nhân, ≤ 800 USD/kiện → Điều 321.)

Tóm gọn trong một câu: FTZ thường không phải để “thuế rẻ hơn”. Giá trị chính là hoãn thời điểm nộp thuế và thực hiện đổi nhãn/kitting/lắp ráp nhẹ bên trong khu; chỉ khi hàng rời khu để vào tiêu thụ tại Hoa Kỳ mới nộp thuế. Với luồng thuần quá cảnh cần tốc độ, Nhập khẩu chuẩn hoặc Kho ngoại quan thường thẳng và nhanh hơn.

Từ điển nhanh
• Weekly Entry (tờ khai tuần): gom nhiều lần xuất khu trong cùng một tuần vào một tờ khai, giúp khống chế mức Phí Xử Lý Hàng Hóa – MPF (Merchandise Processing Fee). (Chi tiết ở mục IV.)
• Inverted Tariff (thuế suất đảo ngược): trong khu, bạn tạo thành phẩm có thuế suất thấp từ linh kiện thuế cao; khi đưa vào tiêu thụ tại Hoa Kỳ, thuế theo mức của thành phẩm (trong phạm vi sản xuất đã được phê duyệt). (Chi tiết ở mục IV.)
• PF / NPF (Privileged Foreign / Non-Privileged Foreign): chọn trạng thái ngay lúc “nhập khu” để khóa thuế suất (PF) hoặc giữ linh hoạt (NPF); đổi sau đó bị hạn chế rất nhiều.
• ICRS (Inventory Control & Recordkeeping System): hệ thống kiểm soát & lưu ký tồn kho có thể kiểm toán, theo dõi số sê-ri/lô/trạng thái, hỗ trợ kiểm kê vòng, đối soát và audit.
• Admission (CBP Form 214 / CF 214): hồ sơ đưa hàng vào FTZ và đặt trạng thái PF/NPF/ZR (Zone-Restricted).
• CBP (U.S. Customs and Border Protection): cơ quan quản lý kích hoạt FTZ, tuân thủ và kiểm toán; phí và thủ tục theo chính sách CBP.
• FTZ Board (Foreign-Trade Zones Board): phê duyệt khu mới/mở rộng và thẩm quyền sản xuất.

I. Khi nào FTZ đáng cân nhắc?
Đôi khi bạn cần “xem thị trường” rồi mới quyết định đẩy tồn đi đâu. Mùa khuyến mãi đôi khi làm dòng tiền bị bó. Đôi khi bạn muốn đổi nhãn/kitting trong một luồng nội bộ kiểm soát chặt hơn. Đó là “khoảnh khắc FTZ”. Hãy tự hỏi:
• Chúng ta đổi nhãn hoặc đóng gói lại thường xuyên đến mức nào?
• Hoãn nộp thuế có giúp giảm căng thẳng dòng tiền lúc cao điểm không?
• Nếu chuyển đổi nhãn vào trong khu, việc bổ hàng có ổn định hơn không?

Nếu đa số câu trả lời nghiêng về “có”, hãy đưa FTZ vào danh sách so sánh.

II. Hai kịch bản phổ biến

1. FMCG (Hàng tiêu dùng nhanh)
   Nhãn đa ngôn ngữ, làm mới bao bì, giao nhỏ nhưng dày—đó là thường nhật. Làm trước trong khu; chỉ khi đã xác định điểm đến tại Hoa Kỳ mới làm thủ tục vào tiêu thụ. Nếu kế hoạch đổi và hàng xuất đi nước ngoài, thường sẽ không phát sinh thuế nhập khẩu Hoa Kỳ.
   Khi nào không lý tưởng: luồng quá cảnh thuần với thời gian rất gấp; Nhập khẩu chuẩn hoặc Kho ngoại quan thường nhanh và đơn giản hơn.

2. Điện tử thượng nguồn (vỏ máy/PCB/quạt, v.v.)
   Kitting và lắp ráp nhẹ ngay trong khu là chuyện thường: gộp cơ khí, quạt, cáp theo đơn; sau đó quyết định: nộp thuế khi vào tiêu thụ tại Hoa Kỳ, hay xuất khỏi khu. Điều sống còn: truy xuất sê-ri/lô thật chặt, đồng bộ chứng từ giữa hàng trong và ngoài khu (hóa đơn, packing list, ký mã hiệu thùng), và “cổng kiểm soát” theo đơn để quyết định thời điểm xuất khu.

III. Ba cơ chế: nhìn nhanh
Thời điểm nộp thuế: Nhập khẩu chuẩn = nộp khi hàng đến; Kho ngoại quan = nộp khi rút ra tiêu thụ; FTZ = nộp khi rời khu vào lãnh thổ hải quan Hoa Kỳ (xuất khẩu thường không chịu thuế nhập khẩu Hoa Kỳ).
Việc được phép làm: Nhập khẩu chuẩn/Kho ngoại quan chủ yếu là lưu kho & phân phối; FTZ cho phép đổi nhãn, kitting và lắp ráp nhẹ theo quy định.
Gánh nặng quản trị: FTZ cần kích hoạt, ICRS có thể kiểm toán và hồ sơ vững.

Bổ sung: Các đường đi khác (khi nào nên dùng)
• TIB (Temporary Importation under Bond – Nhập khẩu tạm thời có bảo chứng):
Dùng cho nhập ngắn hạn buộc phải tái xuất như hội chợ, sửa/chế lại, mẫu thử.
Không dùng cho dự trữ dài hạn hay tiêu thụ tại Hoa Kỳ; không tái xuất đúng hạn có rủi ro cao.

• Duty Drawback (hoàn thuế):
Dùng khi có xuất khẩu sau nhập và muốn đòi lại thuế, MPF.
Đánh đổi: hoàn tiền chậm, chứng từ nặng, đối chiếu nghiêm ngặt.

• Section 321 (de minimis 800 USD):
Dùng cho DTC kiện nhỏ gửi cá nhân, ≤ 800 USD/kiện.
Giới hạn: chỉ phù hợp một số tình huống/giá trị; không phải kênh bổ hàng hay B2B.

Gợi ý nhanh: Nếu bạn cần hoãn thuế + đổi nhãn/kitting/lắp ráp nhẹ trong khu, có truy xuất và bổ hàng linh hoạt, FTZ là “sân khấu” nên so sánh. Nếu không, cứ đi Nhập khẩu chuẩn/Kho ngoại quan, hoặc dùng các lựa chọn trên.

IV. Lợi ích tài chính & thuế quan

1. Weekly Entry
   Gom nhiều lần xuất khu trong cùng tuần vào một tờ khai; MPF tính theo “mỗi tờ khai” và có trần, có thể giúp đáng kể cho đơn vị xuất khu tần suất cao.
   Lưu ý: mức trần, ngưỡng và điều kiện đủ có thể cập nhật; theo dõi hướng dẫn mới nhất của CBP.

2. Inverted Tariff (thuế suất đảo ngược)
   Nếu linh kiện chịu thuế cao hơn thành phẩm, sản xuất/gia công được phê duyệt trong khu có thể hạ mức thuế hiệu dụng khi nhập tiêu thụ.
   Lưu ý: chỉ trong phạm vi sản xuất/processing đã được FTZ Board phê duyệt.

3. PF vs. NPF
   PF khóa mức thuế tại thời điểm nhập khu; NPF giữ linh hoạt để sau này áp mức thuế của thành phẩm.
   Lưu ý: sau khi “Admission” rất khó đổi; hãy quyết ngay từ đầu.

Các cơ chế này vận hành theo 19 CFR Phần 146 và quy định của FTZ Board; nhà môi giới hoặc đơn vị vận hành sẽ thiết kế luồng tuân thủ cho bạn.

V. Bắt đầu: lộ trình 3 bước đơn giản

1. Khớp nhu cầu: Đổi nhãn/kitting có tính thường xuyên, nhu cầu biến động? Nếu không, Nhập khẩu chuẩn hoặc Kho ngoại quan có thể phù hợp hơn.

2. Nền tảng sẵn sàng: ICRS cho truy xuất/đối soát/kiểm toán; con người và SOP (quy trình tác nghiệp chuẩn) đã đồng bộ.

3. Chọn “đường lên”: Thời gian gấp? Thử nghiệm tại kho FTZ của bên thứ ba đang hoạt động. Có nhiều “đường băng” hơn? Xem phương án mở khu mới/mở rộng và xác định mục tiêu tối ưu là dòng tiền, cấu trúc MPF hay đảo ngược thuế suất.

VI. Ước tính thời gian
• Dùng kho FTZ hiện hữu: từ vài tuần đến nhiều tuần, tùy cơ sở và các đợt rà soát của CBP.
• Khu mới hoặc mở rộng: khoảng 7,5–10 tháng kể từ khi hồ sơ được tiếp nhận, cộng thêm kích hoạt với CBP, kiểm tra hiện trường và sẵn sàng hệ thống.

Một số khu vực có thể nhanh hơn theo ASF (Alternative Site Framework), nhưng vẫn “tùy hồ sơ”.

VII. Những “điểm mù” thường gặp
• Xác định rõ việc nào được phép/không được phép trong khu trước khi dựng luồng.
• Đặt trạng thái PF/NPF/ZR ngay lúc Admission (CBP Form 214) và giữ mạch chứng từ xuyên suốt từ Admission → thao tác trong khu → xuất/nhập tiêu thụ/tái xuất.
• Nếu liên quan đến y tế, RF (tần số vô tuyến) hoặc DG (hàng nguy hiểm), hãy kiểm tra các bộ quy định bổ sung ngay từ đầu.

Lời kết
Không có đáp án “chuẩn cho mọi nhà”. Hãy chọn một SKU hoặc một chặng trong luồng để chạy thử nhỏ. Quan sát tác động lên thời điểm dòng tiền, độ ổn định bổ hàng và “vệ sinh kiểm toán”. Thường cách đó cho bạn sự thật nhanh hơn nhiều tháng ngồi bàn giấy.
Trên thực tế, triển khai thường do đơn vị vận hành FTZ (kho FTZ đã kích hoạt với CBP) phối hợp cùng nhà môi giới hải quan được cấp phép đảm nhiệm. Bài viết này trung lập, nhằm giúp bạn tự đánh giá xem có cần FTZ trước khi tìm đúng đối tác hỗ trợ.

Chúng tôi rất cảm kích nếu bạn có thể chia sẻ blog của TGL với bạn bè của mình, những người quan tâm đến thông tin thị trường trực tiếp về ngành Logistics - Chuỗi cung ứng và các sự kiện kinh tế cập nhật khác.