By Tony Li    Photo：CANVA

Thuế quan có đi có lại

Việc áp dụng thuế quan có đi có lại thường dựa trên nguyên tắc cùng có lợi. Khi một quốc gia giảm thuế đối với sản phẩm từ quốc gia khác, quốc gia kia cũng có thể thực hiện biện pháp tương tự để tránh mất cân bằng thương mại và bảo vệ ngành công nghiệp trong nước. Thuế quan có đi có lại có thể được áp dụng rộng rãi hoặc nhắm vào các sản phẩm/ngành hàng cụ thể. Ví dụ, nếu một quốc gia áp thuế 10% đối với ô tô từ quốc gia khác, quốc gia kia có thể áp cùng mức thuế 10% đối với ô tô từ quốc gia đầu tiên.

Ngày 2/4, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã công bố chính sách thuế quan có đi có lại, gây chấn động thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, chính sách này nhanh chóng được hoãn 90 ngày. Khi thời hạn gần kề, Trump đã ký sắc lệnh hành pháp vào ngày 7/7, dời thời điểm có hiệu lực của thuế quan này sang ngày 1/8.

Nhiều người tin rằng mục tiêu chính của chính sách này là Trung Quốc. Dù giai đoạn ân hạn sắp kết thúc, Hoa Kỳ và Trung Quốc đã đạt thỏa thuận một phần vào tháng 5, trong đó Trump giảm thuế đối với hàng Trung Quốc xuống 30%. Mức thuế cuối cùng vẫn chưa được công bố. Trong thời gian này, nhiều công ty Trung Quốc đã xuất hàng sang Đông Nam Á để “rửa xuất xứ” trước khi chuyển đến Hoa Kỳ, nhằm lách thuế. Để ngăn chặn hành vi này, Trump đã triển khai thêm biện pháp mới. Ví dụ: Hoa Kỳ tuyên bố áp thuế 20% đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam, nhưng nếu là hàng trung chuyển qua Việt Nam sẽ có thể chịu mức thuế 40%. Biện pháp này được xem là cách để ngăn gian lận xuất xứ từ hàng Trung Quốc.

Vì vậy, hiện nay Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) được yêu cầu cho mọi lô hàng gửi đến Hoa Kỳ từ nhiều quốc gia khác nhau.

Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O)

Giấy chứng nhận xuất xứ đóng vai trò quan trọng trong thương mại quốc tế. Nó không chỉ chứng minh xuất xứ hàng hóa cho nước nhập khẩu mà còn là tài liệu cần thiết để nhà xuất khẩu xin hưởng ưu đãi thuế quan hoặc đáp ứng điều kiện của các hiệp định thương mại tự do (FTA). Thông thường, C/O được cấp bởi các cơ quan nhà nước, phòng thương mại hoặc tổ chức được ủy quyền.

I. Ai có thể xin cấp Giấy chứng nhận xuất xứ?

Các đối tượng thường đủ điều kiện bao gồm:

• Nhà xuất khẩu (công ty xuất khẩu)

• Đại lý hải quan hoặc công ty giao nhận được ủy quyền thay mặt nhà xuất khẩu

II. Cách xin cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (Ví dụ tại Đài Loan)

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ
Hồ sơ cơ bản bao gồm:

• Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice): Thông tin mô tả hàng hóa, số lượng, trị giá

• Bảng kê đóng gói (Packing List): Thể hiện cách đóng gói và số lượng kiện hàng

• Tờ khai xuất khẩu hoặc Vận đơn (Bill of Lading): Chỉ có sau khi xuất khẩu; bắt buộc với một số loại C/O

• Tờ khai xuất xứ (nếu có): Cần thiết khi có nguyên liệu nhập khẩu; giải thích nguồn gốc nguyên liệu

• Mô tả quy trình sản xuất: Bắt buộc cho một số sản phẩm để chứng minh công đoạn sản xuất

Bước 2: Chọn cơ quan cấp C/O
Tại Đài Loan, các tổ chức cấp C/O gồm:

• CIECA (Hiệp hội Hợp tác Kinh tế Quốc tế Trung Hoa): Bao gồm hầu hết các phòng thương mại địa phương

• TAITRA (Hội đồng Phát triển Ngoại thương Đài Loan): Cấp C/O cho một số FTA (ví dụ: ECFA)

• BOFT (Cục Ngoại thương): Cấp C/O đặc biệt như chứng nhận GSP

Bước 3: Nộp đơn trực tuyến hoặc trực tiếp
Hầu hết cơ quan đều cung cấp hệ thống nộp đơn trực tuyến, ví dụ:

• Phòng Thương mại Đài Bắc (TCCOC): https://co.tccoc.org.tw/

• Hệ thống e-Certificate của BOFT: https://web2.trade.gov.tw

Bước 4: Thanh toán và nhận kết quả

• Thời gian xử lý: Thường 1–2 ngày làm việc (có dịch vụ nhanh)

• Lệ phí: 200–300 Đài tệ/giấy (phụ thuộc vào cơ quan cấp và số lượng)

• Hình thức nhận: Lấy trực tiếp, gửi bưu điện hoặc nhận bản điện tử

III. Các loại Giấy chứng nhận xuất xứ (tùy điểm đến)

• C/O không ưu đãi: Dùng cho giao dịch thông thường, không liên quan đến ưu đãi thuế

• C/O ưu đãi: Dùng theo FTA hoặc chương trình ưu đãi (ví dụ: USMCA, ECFA, CPTPP)

• FORM A: Dùng cho GSP (nay hầu như đã loại bỏ)

• FORM E: Dùng trong Hiệp định thương mại tự do Trung Quốc – ASEAN

• FORM AANZ: Dùng cho thương mại với Úc và New Zealand theo FTA

IV. Lưu ý quan trọng

• Không được khai gian hoặc khai sai xuất xứ: Vi phạm có thể bị tịch thu hàng, phạt tiền hoặc cấm xuất nhập khẩu từ hải quan Hoa Kỳ và các nước khác.

• Cẩn trọng với hàng trung chuyển: Hàng qua xử lý trung gian hoặc vận chuyển qua nước thứ ba có thể mất tiêu chuẩn xuất xứ.

• Lưu hồ sơ: Nên giữ tất cả chứng từ xuất khẩu và hồ sơ sản xuất ít nhất 5 năm để phục vụ kiểm tra sau này.

Kết luận

Thuế quan có đi có lại là chính sách thương mại trong đó hai quốc gia áp dụng mức thuế tương đương để đảm bảo quan hệ thương mại công bằng. Trong khi đó, Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) xác nhận nguồn gốc của hàng hóa và được sử dụng để xác định hàng có được hưởng ưu đãi thuế hoặc tuân thủ các hiệp định thương mại cụ thể hay không.

Cả thuế quan có đi có lại và C/O đều là công cụ quan trọng trong thương mại quốc tế: thuế quan đảm bảo sự công bằng, còn C/O giúp áp dụng đúng ưu đãi và thực thi hiệp định thương mại. Hai yếu tố này là phần không thể thiếu trong hệ thống thương mại toàn cầu.

Chúng tôi rất cảm kích nếu bạn có thể chia sẻ blog của TGL với bạn bè của mình, những người quan tâm đến thông tin thị trường trực tiếp về ngành Logistics - Chuỗi cung ứng và các sự kiện kinh tế cập nhật khác.