By Eric Huang    Photo：CANVA

Chính sách thuế “Trump 2.0” đã gây xáo trộn mạnh tại thị trường Mỹ, khiến nhiều doanh nghiệp quốc tế bắt đầu chuyển hướng sang Liên minh châu Âu (EU). Để đáp ứng tốt hơn nhu cầu thị trường châu Âu, việc bố trí các trung tâm hoàn thiện đơn hàng tại châu lục này đã trở thành yếu tố then chốt giúp cải thiện hiệu quả chuỗi cung ứng và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Khi các doanh nghiệp logistics ngày càng chú trọng rút ngắn thời gian giao hàng, giảm chi phí vận hành và nâng cao khả năng phản ứng, vị trí địa lý của kho hàng ngày càng đóng vai trò quan trọng.

Dù Hà Lan từ lâu đã là điểm đến ưa thích để đặt kho trung tâm (được phân tích trong bài viết: https://www.tgl-group.net/en/news-detail845_28.htm), thì hiện nay, Bỉ và các quốc gia Đông Âu đang nổi lên như hai lựa chọn chiến lược đối lập: một bên là trung tâm logistics phát triển với hạ tầng tiên tiến tại Tây Âu, bên kia là khu vực mới nổi với chi phí thấp và tiềm năng tăng trưởng cao. Bài viết này sẽ phân tích ưu – nhược điểm của hai chiến lược trên.

Trước tiên, cần hiểu rõ vai trò của các trung tâm hoàn thiện đơn hàng tại thị trường nước ngoài. Đây là các kho đặt gần khu vực tiêu thụ, chuyên xử lý lưu kho, đóng gói, xử lý đơn hàng, vận chuyển và quản lý hàng hoàn trả. Mục tiêu chính là rút ngắn thời gian giao hàng, giảm chi phí vận chuyển xuyên biên giới và cải thiện trải nghiệm khách hàng. Với các doanh nghiệp từ châu Á hoặc Bắc Mỹ muốn gia nhập thị trường châu Âu, việc chọn đúng vị trí kho có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ suất lợi nhuận và khả năng cạnh tranh.

Bỉ từ lâu đã được biết đến là một cường quốc logistics của châu Âu. Vị trí trung tâm, giáp với các thị trường lớn như Đức, Pháp, Hà Lan và Anh giúp Bỉ có khả năng tiếp cận thị trường vượt trội. Cảng Antwerp – một trong những cảng lớn nhất châu Âu – đóng vai trò cửa ngõ quan trọng cho thương mại toàn cầu. Thêm vào đó, mạng lưới giao thông đa phương thức của Bỉ (đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa) giúp việc kết nối liên vùng trở nên liền mạch và hiệu quả.

Bên cạnh đó, Bỉ sở hữu lực lượng lao động logistics đa ngôn ngữ (tiếng Anh, Pháp, Hà Lan, Đức), hỗ trợ tốt cho các hoạt động kinh doanh xuyên biên giới. Tuy nhiên, những lợi thế này cũng đi kèm chi phí cao. Mức lương bình quân tại Bỉ thuộc hàng cao nhất EU, vượt 40 euro/giờ. Các quy định lao động nghiêm ngặt cùng công đoàn hoạt động mạnh làm giảm sự linh hoạt về nhân sự. Giá thuê kho quanh Brussels và Antwerp cũng khá cao, dao động từ 60–85 euro/m²/năm. Ngoài ra, quy trình hành chính – đặc biệt với các nhà đầu tư ngoài EU – có thể khá phức tạp và tốn thời gian.

Theo quy định của hải quan Bỉ, hàng nhập bằng đường biển có thể lưu tại khu vực hải quan trong tối đa 45 ngày; các hình thức vận chuyển khác chỉ được lưu tối đa 20 ngày trước khi phải thực hiện khai báo hải quan (nhập khẩu hoặc chuyển tiếp). Sau khi thông quan, thuế VAT sẽ được áp dụng. Tuy nhiên, nếu hàng được bán tiếp ngay sang một quốc gia EU khác, có thể miễn VAT nhập khẩu. Ngoài ra, cả doanh nghiệp trong và ngoài nước đều có thể đăng ký giấy phép ET14.000, cho phép hoãn nộp VAT – tương tự chính sách hoãn VAT tại Hà Lan (xem thêm: https://www.tgl-group.net/en/news-detail569_71.htm). Doanh nghiệp ngoài EU cần chỉ định một đại diện thuế tại địa phương để được hưởng lợi ích này.

Trong khi đó, các quốc gia Đông Âu như Ba Lan, Séc, Slovakia, Hungary và Romania đang thu hút sự quan tâm nhờ chi phí vận hành thấp và hệ sinh thái thương mại điện tử phát triển nhanh. Mức lương tại các nước này chỉ dao động từ 8–18 euro/giờ, thấp hơn nhiều so với Tây Âu. Giá thuê kho cũng rẻ hơn 30–50% so với Bỉ, rất phù hợp với các doanh nghiệp có biên lợi nhuận hẹp.

Là thành viên EU, các quốc gia Đông Âu cũng được hưởng lợi từ sự đồng bộ về hải quan và VAT trong thị trường chung. Các công ty đặt kho tại đây vẫn có thể vận chuyển xuyên biên giới thuận lợi và tham gia hệ thống hoãn VAT.

Chưa hết, nhiều chính phủ Đông Âu còn tích cực thu hút đầu tư nước ngoài thông qua các chính sách ưu đãi như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp lên đến 10 năm (như tại các khu kinh tế đặc biệt ở Ba Lan), trợ cấp tuyển dụng và hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng. Hungary và Romania cũng có chính sách tương tự, khiến khu vực này trở thành điểm đến hấp dẫn cho chiến lược mở rộng dài hạn.

Tuy nhiên, Đông Âu vẫn tồn tại một số thách thức. Thời gian vận chuyển hàng đến các thị trường Tây Âu như Đức, Pháp, Hà Lan thường chậm hơn 1–3 ngày so với từ Bỉ – điều này có thể ảnh hưởng đến các sản phẩm yêu cầu giao nhanh hoặc chương trình flash sale. Dù hạ tầng đang cải thiện nhanh chóng, nhưng một số vùng nông thôn và khu vực biên giới vẫn gặp vấn đề về chất lượng đường bộ và đường sắt. Trình độ ngôn ngữ và kỹ năng lao động tuy có tiến bộ nhưng vẫn chưa đạt mức như tại Bỉ.

Ngoài ra, ổn định chính trị cũng là yếu tố cần cân nhắc. Dù phần lớn các quốc gia Đông Âu đều có thể chế dân chủ, nhưng vẫn tồn tại xu hướng dân túy hoặc hoài nghi EU, tạo ra sự bất định về chính sách. Việc giáp ranh với các quốc gia ngoài EU như Ukraine và Belarus cũng tạo ra rủi ro địa chính trị cần được tính đến trong kế hoạch dài hạn.

Tóm lại, Bỉ là lựa chọn lý tưởng cho những doanh nghiệp ưu tiên tiếp cận nhanh thị trường Tây Âu, vận hành ổn định, chính sách rõ ràng và năng lực nhân sự đa ngôn ngữ – đặc biệt phù hợp với các sản phẩm cao cấp, có giá trị hoặc yêu cầu giao nhanh. Ngược lại, các doanh nghiệp nhạy cảm về chi phí hoặc muốn xây dựng hệ thống kho linh hoạt dễ mở rộng, sẽ thấy Đông Âu là lựa chọn hợp lý hơn.

Thực tế, nhiều công ty quốc tế đã áp dụng mô hình “hai kho”: đặt kho chính tại Bỉ hoặc Hà Lan để phục vụ thị trường Tây Âu, đồng thời thiết lập kho phụ tại Ba Lan, Hungary hoặc Séc để lưu trữ hàng ít quay vòng và phục vụ thị trường Đông Âu. Mô hình kết hợp này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa giữa chi phí và tốc độ phục vụ.

Cuối cùng, việc chọn Bỉ hay Đông Âu phụ thuộc vào đặc điểm sản phẩm, vị thế thị trường, năng lực vốn và chiến lược dài hạn của từng doanh nghiệp. Trong thời đại chuỗi cung ứng toàn cầu đầy biến động, khả năng tận dụng vị trí địa lý và thích ứng chính sách linh hoạt sẽ là yếu tố quyết định kẻ dẫn đầu trên bản đồ logistics châu Âu.

Chúng tôi rất cảm kích nếu bạn có thể chia sẻ blog của TGL với bạn bè của mình, những người quan tâm đến thông tin thị trường trực tiếp về ngành Logistics - Chuỗi cung ứng và các sự kiện kinh tế cập nhật khác.