By Jennifer Chang    Photo：CANVA

Đây có lẽ là câu hỏi phổ biến nhất đối với nhiều nhà đầu tư nước ngoài mới mở nhà máy tại Việt Nam:
"Dù tôi đã mua tất cả nguyên liệu trong nước, vì sao vẫn bị từ chối cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O)?"

Kể từ cuối năm 2024, chính sách cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa của Việt Nam sẽ có sự thay đổi sâu rộng. Đây không chỉ là sự điều chỉnh thủ tục hành chính, mà là tái cấu trúc toàn diện hệ thống công nhận giá trị sản xuất tại Việt Nam.

Trong suốt thập kỷ qua, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)—cơ quan chủ lực cấp C/O—vận hành theo cơ chế khá linh hoạt, tạo điều kiện cho doanh nghiệp FDI nhanh chóng hòa nhập thị trường. Tuy nhiên, từ ngày 5 tháng 5 năm 2025, tình hình bắt đầu thay đổi. Thẩm quyền cấp C/O đang được chuyển dần về các chi nhánh địa phương của Bộ Công Thương. Chính sách chuyển từ định hướng “phục vụ doanh nghiệp” sang “bảo vệ lợi ích thuế quan quốc gia”.

Sự thay đổi này đồng nghĩa với:

• Quá trình kiểm tra sẽ nghiêm ngặt hơn

• Tiêu chuẩn đánh giá rõ ràng hơn

• Và mức độ linh hoạt trước đây gần như không còn tồn tại

Nhiều doanh nghiệp—đặc biệt là một số công ty Trung Quốc—vận chuyển linh kiện hoặc bán thành phẩm sang Việt Nam, sau đó chỉ tiến hành lắp ráp đơn giản, dán nhãn hoặc đóng gói, rồi ghi nhãn xuất xứ là “Made in Vietnam” nhằm né tránh thuế trừng phạt áp lên hàng Trung Quốc, như thuế của Mỹ.

Tuy nhiên, theo quy định thương mại quốc tế (WTO, RCEP, và các FTA song phương), chỉ những sản phẩm thực hiện chuyển đổi đáng kể (substantial transformation) tại nước sở tại mới được công nhận là có xuất xứ tại đó.

Chuyển đổi đáng kể là gì?

Đây là nguyên tắc quan trọng trong thương mại quốc tế:
Khi sản phẩm được xử lý hoặc sản xuất đến mức thay đổi tên gọi, công dụng hoặc bản chất, thì mới được xem là đã trải qua chuyển đổi đáng kể và được công nhận xuất xứ tại quốc gia đó.

Ví dụ minh họa về “chuyển đổi đáng kể”:

 Ví dụ 1: Từ thép thanh thành vít
Thép thanh được nhập khẩu, sau đó tại Việt Nam được cắt, nung, tạo hình và tiện ren thành vít. Đây không chỉ là thay đổi hình thức, mà còn là thay đổi về chức năng sử dụng. Do đó, vít này được công nhận là đã chuyển đổi đáng kể tại Việt Nam → đủ điều kiện xuất xứ “Việt Nam”.

 Ví dụ 2: Từ bông thô thành quần áo
Bông nguyên liệu nhập khẩu, nhưng được kéo sợi, dệt thành vải, sau đó may thành quần áo tại Việt Nam. Toàn bộ quy trình sản xuất biến nguyên liệu thô thành sản phẩm hoàn chỉnh có hình dạng và mục đích sử dụng hoàn toàn khác → đủ điều kiện “Made in Vietnam”.

Tóm lại: Nếu sản phẩm thực sự thay đổi về công dụng hoặc bản chất nhờ quá trình gia công tại Việt Nam → được công nhận là hàng có xuất xứ Việt Nam.

Còn nếu chỉ lắp ráp, đóng gói, dán nhãn hoặc chỉnh sửa nhỏ → không đủ điều kiện.

Điều gì thay đổi từ năm 2025?

Trước đây, nhiều doanh nghiệp tin rằng:
“Chỉ cần mua đủ nguyên liệu trong nước và kéo dài thời gian gia công là đủ điều kiện cấp C/O.”
→ Cách nghĩ này không còn đúng.

Bộ Công Thương Việt Nam đã siết chặt chính sách và nhấn mạnh:

“Doanh nghiệp phải thực hiện quy trình chế biến có giá trị thực sự tại Việt Nam, chứng minh rằng sản phẩm không đơn thuần chỉ được lắp ráp từ linh kiện Trung Quốc.”

Sự thay đổi này đánh dấu bước chuyển từ:

• Trọng số vật liệu → Sang bản chất quá trình sản xuất

• Tỷ lệ nội địa hóa → Sang thay đổi thực sự của sản phẩm

Tóm lại:
Chỉ những sản phẩm được xử lý đáng kể và có thay đổi bản chất rõ ràng tại Việt Nam mới được công nhận là "Made in Vietnam". Đóng gói, lắp ráp hoặc cải tiến đơn giản không còn được chấp nhận.

Chúng tôi rất cảm kích nếu bạn có thể chia sẻ blog của TGL với bạn bè của mình, những người quan tâm đến thông tin thị trường trực tiếp về ngành Logistics - Chuỗi cung ứng và các sự kiện kinh tế cập nhật khác.