By Vincent Wen    Photo：CANVA

SOC (Shipper’s Own Container) nghĩa là quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng container thuộc về chủ hàng (shipper), chứ không phải hãng tàu.
Ngược lại, loại COC (Carrier’s Own Container) thường thấy là container do hãng tàu cung cấp — bạn trả phí thuê và hoàn trả container sau khi dùng xong.
Với SOC, đó là container do bạn mua, thuê hoặc lấy từ công ty cho thuê container bên thứ ba, và bạn chịu trách nhiệm về quản lý, bảo dưỡng cũng như phương án hoàn trả container.

1. Tình huống áp dụng: Chiến lược để tăng mức độ linh hoạt

Truyền thống, đa số nhà xuất khẩu dựa vào COC (Carrier’s Own Container) do hãng tàu cung cấp. Cách này tiện, nhưng đến mùa cao điểm thường phát sinh vấn đề — như thiếu container, phải chờ lâu hoặc bị ép đổi cảng xếp/dỡ.

SOC cho phép chủ hàng chủ động hơn với các biến số logistics quan trọng, như:

• Quyết định nơi lấy container rỗng, đóng hàng và nơi trả container

• Lựa chọn loại container, cấu hình, hoặc điều kiện vận hành cold chain (reefer)

• Bố trí container chạy trên nhiều tuyến (cross-route), dùng cùng một container cho nhiều chuyến đi

Ví dụ, một nhà xuất khẩu thiết bị kiểm tra điện tử tại Đài Loan có thể đóng hàng bằng SOC của mình ở cảng Cao Hùng, chuyển đến Los Angeles, sau đó đưa nguyên container vào nội địa Texas để tái đóng hàng rồi gửi chuyến quay lại châu Á.

Mức độ linh hoạt như vậy là điều mô hình COC truyền thống đơn thuần không thể mang lại.

2. Tác động chi phí: Tái định hình cấu trúc chi phí logistics

Điểm hấp dẫn lớn nhất của SOC nằm ở khả năng kiểm soát chi phí.

• Tiết kiệm phí thuê và demurrage: Vì chủ hàng sở hữu hoặc kiểm soát container, nên không bị ràng buộc bởi thời hạn thuê của hãng tàu, từ đó tránh được khoản demurrage nặng nề khi cảng bị kẹt hoặc thủ tục kéo dài.

• Tăng sức mạnh đàm phán: Khi cước vận chuyển tăng, chủ hàng có thể đàm phán mức giá “freight-only” (chỉ cước vận chuyển) với hãng tàu, thay vì buộc phải chấp nhận gói giá đã bao gồm phí thuê container.

• Tối ưu hiệu quả tài sản dài hạn: Với doanh nghiệp có sản lượng xuất khẩu ổn định, việc mua hoặc thuê dài hạn SOC giúp làm phẳng chi phí vận chuyển theo thời gian và tăng độ dự đoán trong ngân sách logistics.

Ví dụ, nếu cước 40’HQ tuyến Đài Loan – bờ Tây Hoa Kỳ là 2.200 USD/COC, thì cứ mỗi 5 ngày demurrage phát sinh thêm có thể tốn khoảng 500 USD.
Với SOC, vì chủ hàng tự kiểm soát tiến độ hoàn trả container, tổng chi phí có thể giảm khoảng 10–15%.

3. Bài toán hoàn trả container: Mặt còn lại của sự linh hoạt

Tuy nhiên, sự tự do của SOC luôn đi kèm trách nhiệm lớn hơn.

Chủ hàng phải tự thu xếp địa điểm hoàn trả container; tại một số khu vực (đặc biệt là các depot nội địa ở Hoa Kỳ hoặc châu Âu), quãng đường xa hơn và chi phí kéo container nội địa (drayage) cao hơn có thể “ăn” mất một phần khoản tiết kiệm.

Ví dụ, một chủ hàng ở Los Angeles gặp tình trạng cảng tắc nghẽn và được yêu cầu trả container về một depot nội địa cách đó 70 km, kéo theo chi phí xe tải tăng lên.

Trước khi áp dụng SOC, doanh nghiệp nên:

• Xác nhận chính sách hoàn trả và mạng lưới depot tại cảng đến

• Thiết lập hợp đồng tuyến cố định với nhà xe nội địa hoặc đại lý depot tại chỗ

• Đánh giá khả năng tận dụng lượt hàng quay đầu (backhaul), ví dụ: dùng lại container cho chuyến hàng quay về châu Á

Khâu chuẩn bị trước càng kỹ thì lợi thế chi phí của SOC càng ít bị triệt tiêu bởi những “nút thắt” ở chặng cuối.

4. Góc nhìn chiến lược: Từ tiết kiệm chi phí đến quyền kiểm soát

SOC không phải lựa chọn phù hợp cho tất cả mọi người, nhưng với các nhà xuất khẩu có tần suất giao hàng cao hoặc hàng hóa đặc thù (như cold chain hay sản phẩm giá trị cao), SOC mang lại nhiều giá trị hơn là chỉ tiết kiệm chi phí — nó còn trao quyền kiểm soát chuỗi cung ứng.

Trong bối cảnh cước vận chuyển biến động mạnh, những doanh nghiệp có thể tự chủ container, tự điều phối lịch trình và phân bổ tài sản linh hoạt sẽ sở hữu mức độ ổn định cao hơn và lợi thế đàm phán tốt hơn trên thị trường.

Như một “lão làng” trong ngành logistics từng nói:

“Dùng container của hãng tàu nghĩa là bạn phải chơi theo luật của họ.
Sở hữu SOC của riêng mình nghĩa là bạn được đi theo nhịp độ của chính mình.”

Chúng tôi rất cảm kích nếu bạn có thể chia sẻ blog của TGL với bạn bè của mình, những người quan tâm đến thông tin thị trường trực tiếp về ngành Logistics - Chuỗi cung ứng và các sự kiện kinh tế cập nhật khác.