By Vincent Wen    Photo：CANVA

Ví dụ, vụ tai nạn tàu container tại cảng Ningbo–Zhoushan vào tháng 8/2024 cho thấy việc xử lý sai cách hàng nguy hiểm có thể nhanh chóng dẫn đến thảm họa lớn như cháy nổ, gây thương vong, thiệt hại tài sản, cũng như để lại hậu quả môi trường lâu dài. Bước sang năm 2025, khi khối lượng hàng hóa toàn cầu tiếp tục tăng và xuất khẩu các mặt hàng rủi ro cao như pin năng lượng mới, vật liệu hóa chất tiên tiến ngày càng nhiều, thì rủi ro an toàn trong vận chuyển hàng nguy hiểm càng cần được coi trọng.

Yếu tố rủi ro trong vận tải hàng nguy hiểm

Vận chuyển hàng nguy hiểm bao gồm nhiều giai đoạn: khai báo từ chủ hàng, đóng gói hàng, vận chuyển của hãng tàu, và xếp dỡ tại cảng. Bất kỳ sơ suất nào ở một khâu đều có thể gây ra sự cố. Theo Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), vận tải hàng nguy hiểm đường biển phải tuân thủ:

• Quy tắc quốc tế về hàng nguy hiểm đường biển (IMDG Code)

• Bộ Quy tắc An ninh tàu biển và cảng biển quốc tế (ISPS Code)

• Bộ Quy tắc Quản lý an toàn quốc tế (ISM Code)

Tuy nhiên, trên thực tế vẫn tồn tại nhiều vấn đề:

• Khai báo sai hoặc che giấu tính chất hàng hóa: khiến hãng tàu không thể áp dụng biện pháp an toàn phù hợp.

• Bao bì không tuân thủ: dễ gây rò rỉ, hư hỏng, tăng nguy cơ cháy nổ.

• Thao tác cảng không chuẩn: nhân viên thiếu đào tạo, sai sót nghiệp vụ dẫn đến tai nạn.

• Quản lý của hãng tàu chưa chặt chẽ: xếp dỡ thiếu hợp lý hoặc phân tách hàng không đúng quy chuẩn, dễ tạo ra sự cố dây chuyền.

Thách thức mới năm 2025

• Bùng nổ xuất khẩu pin lithium và sản phẩm năng lượng mới: rủi ro vận chuyển trở thành vấn đề toàn cầu. Từ tháng 1/2025, IMO siết chặt yêu cầu vận chuyển pin lithium, bắt buộc khai báo và đóng gói nghiêm ngặt hơn, đồng thời yêu cầu hãng tàu phải phân loại rủi ro và kiểm tra an toàn trước khi xếp hàng.

• Xu hướng trung hòa carbon: một số quốc gia yêu cầu doanh nghiệp vận tải hàng nguy hiểm phải nộp báo cáo phát thải carbon và báo cáo quản lý an toàn, làm tăng chi phí tuân thủ và độ phức tạp trong quản trị.

Hồ sơ bắt buộc khi xuất khẩu hàng nguy hiểm

Để tuân thủ quy định quốc tế và đảm bảo xuất khẩu thông suốt, chủ hàng cần chuẩn bị:

• Tờ khai hàng nguy hiểm (DGD): theo IMDG Code, liệt kê tính chất hàng, loại nguy hiểm, số UN.

• Bảng dữ liệu an toàn hóa chất (SDS): do nhà sản xuất cung cấp, nêu thành phần, rủi ro, hướng dẫn xử lý.

• Giấy chứng nhận đóng gói (Packing Certificate): xác nhận bao bì đáp ứng tiêu chuẩn IMDG.

• Hóa đơn thương mại & Packing List: chi tiết hàng hóa và thông tin vận chuyển.

• Vận đơn (B/L): do hãng vận tải phát hành.

• Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O): cần thiết cho thông quan tại một số quốc gia.

• Chứng thư kiểm dịch/kiểm định: áp dụng cho một số hóa chất hoặc hàng có kiểm soát.

• Giấy phép đặc biệt: dành cho hàng đặc thù như pin lithium hoặc hóa chất số lượng lớn, tùy yêu cầu của quốc gia nhập khẩu hoặc cảng đến.

Biện pháp quản lý an toàn cốt lõi

Với vai trò freight forwarder, chúng tôi tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sau ngay từ khi tiếp nhận đơn hàng:

• Đánh giá rủi ro: xem xét loại hàng, số lượng, bao bì, tuyến vận chuyển.

• Kiểm tra chứng từ: xác minh khai báo của chủ hàng, yêu cầu đầy đủ báo cáo kiểm định.

• Lập kế hoạch vận chuyển: thiết kế phương án xếp dỡ, phân tách hàng và kịch bản ứng phó.

• Ứng phó khẩn cấp: xây dựng kế hoạch chi tiết, tổ chức diễn tập định kỳ.

Tầm quan trọng của hợp tác đa bên

Đảm bảo an toàn hàng nguy hiểm cần có sự phối hợp trách nhiệm của nhiều bên:

• Chính phủ: tăng cường giám sát, siết chặt chế tài tuân thủ.

• Chủ hàng: khai báo trung thực, cung cấp đầy đủ chứng từ chính xác.

• Cảng biển: nâng cao nghiệp vụ thao tác và năng lực ứng cứu khẩn cấp.

• Hãng tàu: đảm bảo kế hoạch xếp dỡ hợp lý, quản lý an toàn trên tàu.

Kết luận

Năm 2025, vận tải biển hàng nguy hiểm đối mặt với rủi ro mới về loại hàng và quy định quốc tế nghiêm ngặt hơn. Chỉ khi có sự hợp tác của tất cả các bên, cùng với sự chuẩn bị chủ động và đầy đủ chứng từ từ phía chủ hàng, mới có thể giảm thiểu tai nạn, bảo vệ an toàn con người và tài sản, đồng thời thúc đẩy phát triển bền vững trong vận tải biển toàn cầu.

Chúng tôi rất cảm kích nếu bạn có thể chia sẻ blog của TGL với bạn bè của mình, những người quan tâm đến thông tin thị trường trực tiếp về ngành Logistics - Chuỗi cung ứng và các sự kiện kinh tế cập nhật khác.